ups و باتری در مراکز درمانی و بیمارستان چه کاربردی دارد؟

یو پی اس برای بیمارستان و مراکز درمانی یکی از ضروری‌ترین تجهیزات زیرساختی برای تأمین برق پایدار در زمان قطعی یا نوسان برق است. در محیط‌هایی مثل اتاق عمل، ICU و مراکز تصویربرداری پزشکی، حتی چند ثانیه قطعی برق می‌تواند عملکرد دستگاه‌ها را مختل و جان بیماران را تهدید کند. به همین دلیل استفاده از UPS بیمارستانی برای تضمین عملکرد ایمن و مداوم تجهیزات پزشکی، اهمیت بسیار بالایی دارد.

در کنار نقش اصلی یو پی اس، انتخاب و نگهداری صحیح باتری‌های UPS نیز از عوامل تعیین‌کننده در پایداری سیستم محسوب می‌شود. این باتری‌ها منبع اصلی تأمین انرژی در هنگام قطعی برق هستند. به همین دلیل هرگونه ضعف در کیفیت یا ظرفیت آن‌ها، می‌تواند کارایی کل سیستم برق اضطراری را تحت‌تأثیر قرار دهد. از این رو، استفاده از باتری‌های باکیفیت و انجام سرویس‌های دوره‌ای منظم در بیمارستان‌ها امری حیاتی است.

مجموعه نامیرا نیرو با مشاوره تخصصی رایگان، ارائه راهکار بهینه، پشتیبانی ۲۴ ساعته و تأمین یو پی اس و باتری، به مراکز درمانی عملکرد پایدار و ایمن می‌دهد.

کاربرد یو پی اس در بیمارستان و مراکز درمانی (حوزه بهداشت و درمان) چیست؟

در مراکز درمانی، عملکرد مداوم و بدون اختلال تجهیزات پزشکی حیاتی‌ترین عامل در حفظ جان بیماران است. یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستان‌ ها نقش اساسی در تأمین برق اضطراری دارد. نوسانات برق، قطع ناگهانی یا افت ولتاژ می‌تواند موجب از کار افتادن یا آسیب دیدن تجهیزات حساس شود. در چنین شرایطی، UPS بیمارستانی به‌عنوان بخشی از سیستم برق اضطراری، پایداری و ایمنی تجهیزات را تضمین می‌کند. این دستگاه‌ها ضمن تأمین برق در زمان قطعی، از نوسانات و نویزهای الکتریکی نیز جلوگیری می‌کند.

بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تنها شامل تجهیزات پزشکی نیستند. بلکه مجموعه‌ای از سیستم‌های پشتیبانی مانند موارد زیر را در خود جای داده اند:

• شبکه و سرور
• کامپیوترها
• سیستم‌های نظارت تصویری
• تجهیزات امنیتی
• سامانه‌های اعلام و اطفای حریق

تمام این بخش‌ها نیز برای حفظ عملکرد پایدار خود نیازمندUPS  و باتری‌های پشتیبان هستند. چرا که در هنگام قطعی برق یا نوسانات شدید، وقفه‌ای در روند خدمات‌رسانی ایجاد نشود.

✅ تجهیزات عمومی پزشکی:

دستگاه‌هایی مانند سونوگرافی، ماموگرافی، ونتیلاتور، اندوسکوپی و تجهیزات مراقبت از نوزادان در بخش‌های NICU نیاز مداوم به برق پایدار دارند. استفاده از یو پی اس برای تجهیزات پزشکی از بروز آسیب در مدارهای حساس این دستگاه‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین از خاموشی ناگهانی حین انجام معاینات پیشگیری می‌کند.

✅ تجهیزات اتاق عمل (ICU،  CCU و  NICU):

 از جمله دستگاه‌هایی که باید بدون کوچک‌ترین وقفه کار کنند:

• دستگاه‌های بیهوشی
• مانیتورینگ علائم حیاتی
• لامپ‌های جراحی
• پمپ تزریق دارو و مایعات
• دستگاه‌های تنفس مصنوعی
• الکتروکوتر و رادیوفرکوئنسی

استفاده از یو پی اس اتاق عمل عملکرد مداوم و پایدار تمام این دستگاه‌ها را تضمین می‌کند و مانع تهدید جان بیماران می‌شود.

✅ تجهیزات تصویربرداری (رادیولوژی و رادیوگرافی):

سیستم‌های MRI، CT SCAN  و X-ray از جمله تجهیزات پرمصرف و بسیار حساس به نوسانات برق هستند. یو پی اس برای دستگاه‌های تصویر برداری علاوه بر تأمین برق اضطراری، نقش مهمی در تثبیت ولتاژ و جلوگیری از خرابی اجزای الکترونیکی گران‌قیمت آن‌ها دارد.

✅ تجهیزات آزمایشگاهی، سیستم‌های سرمایشی و فریزرهای دارویی:

در آزمایشگاه‌ها، فریزرهای دارویی و سیستم‌های سرمایشی نقش حیاتی در نگهداری واکسن‌ها، داروهای حساس و نمونه‌های آزمایشگاهی دارند. یو پی اس تجهیزات آزمایشگاهی دما و عملکرد تجهیزات را در شرایط پایدار نگه می‌دارد و از آسیب احتمالی جلوگیری می‌کند.

✅ تجهیزات دندانپزشکی:

دستگاه‌های تصویربرداری دندانی، یونیت‌های دندانپزشکی، لیزر و ابزارهای دقیق جراحی دهان به منبع برق بدون نوسان نیاز دارند. یو پی اس برای تجهیزات دندانپزشکی از آسیب به بردهای الکترونیکی این دستگاه‌ها جلوگیری کرده و مانع توقف ناگهانی کار در حین درمان می‌شود.

✅ تجهیزات مراکز زیبایی:

دستگاه‌های لیزر پوست، RF، میکرونیدلینگ و سایر تجهیزات تخصصی زیبایی نیز برای عملکرد دقیق و ایمن نیازمند جریان برق پایدار هستند. استفاده از یو پی اس در کلینیک زیبایی از ایجاد نوسان در شدت انرژی خروجی جلوگیری کرده و موجب افزایش عمر مفید دستگاه‌ها می‌شود.

چگونه یک UPS مناسب برای بیمارستان و مراکز درمانی انتخاب کنیم؟

برای تعیین ظرفیت صحیح UPS باید مجموع توان تجهیزات مصرفی (بر حسب وات) را محاسبه کرده و سپس آن را به kVA تبدیل کنید. برای راهنمای کامل محاسبه ظرفیت، از فرمول محاسبه توان یو پی اس استفاده کنید.

🟠 فرمول پایه:

kVA مورد نیاز = مجموع توان تجهیزات (W) ÷ ضریب توان یا Power Factor × 1000

برای تضمین پایداری و پوشش رشد آتی توصیه می‌شود ۲۰ تا ۳۰ درصد به ظرفیت محاسبه‌شده اضافه نمایید. این حاشیه ظرفیت (margin) کمک می‌کند در صورت افزایش تجهیزات یا ارتقا، نیاز به تعویض سریع UPS نباشد. همچنین در مراکز درمانی بهتر است از UPSهایی با قابلیت افزایش (scalable) یا سیستم‌های ماژولار استفاده شود تا توسعه با اختلال کمتر انجام شود.

برای تضمین عملکرد پایدار تجهیزات پزشکی در مواقع قطعی برق، محاسبه دقیق زمان پشتیبانی باتری یو پی اس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

🟠 فرمول تقریبی برای محاسبه مدت زمان پشتیبانی:

Backup Time (hours)  = ظرفیت باتری  × ولتاژ اسمی باتری × تعداد باتری‌های موازی × بازدهی سیستم ÷ بار مصرفی (W)

⭐️ نوع باتری‌های UPS مناسب برای بیمارستان:

• باتری :VRLA (AGM/Gel) نصب آسان، نگهداری محدود، مناسب برای محیط‌هایی که نیاز به ایمنی و عدم نشت دارند. برای بیشتر کاربردهای بیمارستانی گزینه‌ای اقتصادی و معتبر است.
• باتری سربی سیلد :(Flooded) نیاز به نگهداری بیشتر و تهویه مناسب دارد؛ برای محیط‌های بیمارستانی معمولاً کمتر توصیه می‌شود مگر در اتاقک‌های فنی مناسب.

انتخاب تامین‌کننده‌ای که خدمات پس از فروش قوی ارائه می‌دهد، به همان اندازه انتخاب فنی UPS اهمیت دارد. در نامیرا نیرو که خود تولید کننده است امکان خرید باتری یو پی اس با کیفیت وجود دارد که این مجموعه با مشاوره رایگان، ضمانت کیفیت، گارانتی بدون قید و پشتیبانی ۲۴ ساعته، انتخاب صحیح، نصب و نگهداری بهینه سیستم‌های برق اضطراری مراکز درمانی را تضمین می‌کند. برای بیمارستان‌ها توصیه می‌شود پیش از خرید، ارزیابی فنی کامل بار مصرفی، شرایط محیطی و سناریوهای اضطراری انجام شود تا UPS و باتری دقیقاً متناسب ارائه گردد.

⭐️ یو پی اس مخصوص تجهیزات پزشکی  (Medical Grade UPS)

یو پی اس مخصوص تجهیزات پزشکی، یک سیستم تأمین انرژی اضطراری است. این یو پی اس برای تأمین برق پشتیبان تجهیزات و سامانه‌های پزشکی در مواقع قطعی یا نوسان برق طراحی شده است. برخلاف یو پی اس‌های تجاری معمولی،  UPSتجهیزات پزشکی با استانداردهای بین‌المللی سخت‌گیرانه‌ای مانند IEC 60601-1 ویژه تجهیزات الکتریکی پزشکی مطابقت دارند. این نوع یو پی اس‌ها معمولاً در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، بخش‌های مراقبت ویژه(ICU)، اتاق‌های عمل، بخش‌های اورژانس و مراکز تصویربرداری تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی‌های کلیدی یو پی اس مخصوص تجهیزات پزشکی  شامل موارد زیر می‌شود:

✔️ رعایت الزامات پزشکی (Medical Compliance)

این دستگاه‌ها مطابق با گواهینامه‌ها و استانداردهای ایمنی پزشکی، به‌ویژه  IEC/EN 60601-1 طراحی شده‌اند. علاوه بر این، دارای جریان نشتی بسیار پایین هستند تا ایمنی کامل بیماران در تماس با تجهیزات پزشکی تضمین شود.

✔️ قابلیت اطمینان بالا (High Reliability)

یو پی اس‌های پزشکی خروجی موج سینوسی خالص (Pure Sine Wave) ارائه می‌دهند تا برق مورد نیاز تجهیزات حساس پزشکی مانند ونتیلاتورها، مانیتورهای علائم حیاتی، دستگاه‌های سی‌تی اسکن  (CT Scanner)  و پمپ‌های تزریق دارو (Infusion Pumps) را بدون ایجاد اختلال تأمین کنند. همچنین این سیستم‌ها به افزونگی داخلی (Built-in Redundancy) و قابلیت خودعیب‌یابی  (Self-Diagnostics)   مجهز هستند تا حداکثر پایداری و زمان کارکرد (Uptime) تضمین شود.

✔️ ترانسفورماتور ایزوله (Isolation Transformer)

سیستم‌های یو پی اس پزشکی معمولاً دارای ترانسفورماتور ایزوله داخلی هستند که باعث کاهش نویز الکتریکی (Electrical Noise) شده و جداسازی ایمن الکتریکی بین تجهیزات متصل به بیمار و منبع برق را فراهم می‌کند.

✔️ پشتیبانی باتری (Battery Backup)

این یو پی اس‌ها به باتری‌های باکیفیت بالا مجهز هستند تا در زمان قطعی برق، برق مورد نیاز تجهیزات حیاتی را تأمین کرده و از توقف ناگهانی عملکرد دستگاه‌های نجات‌دهنده زندگی جلوگیری کنند.

✔️ محافظت در برابر نویز و نوسانات (Noise and Surge Protection)

یو پی اس‌های مخصوص تجهیزات پزشکی از فیلترهای قوی EMI/RFI و سیستم‌های محافظت در برابر نوسان برق (Surge Suppression) برخوردارند که از بروز اختلالات الکتریکی و آسیب احتمالی به تجهیزات حساس جلوگیری می‌کنند.

آیا می‌توان یک یو پی اس را برای کل بیمارستان و مرکز درمانی استفاده کرد؟

در بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌توان تنها از یک UPS بیمارستانی مرکزی برای تأمین برق اضطراری کل مجموعه استفاده کرد؟ یا باید برای هر بخش و دستگاه، سیستم جداگانه‌ای در نظر گرفت؟ پاسخ این موضوع به نوع تجهیزات، سطح حساسیت آن‌ها و ساختار الکتریکی مجموعه بستگی دارد.

در حالت کلی، دو رویکرد اصلی در طراحی سیستم‌های برق اضطراری وجود دارد:

1️⃣ یو پی اس مرکزی (Centralized UPS) 

در این روش، یک سیستم یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستان ‌ها قدرتمند در مرکز برق بیمارستان نصب می‌شود. برق پشتیبان تمام تجهیزات و بخش‌ها (از جمله اتاق عمل، ICU، سیستم‌های تصویربرداری، سرورها، دوربین‌ها و تجهیزات اداری) از طریق همان منبع تأمین می‌گردد. این ساختار بیشتر در مجموعه‌های بزرگ با شبکه برق سازمان‌یافته و مدیریت فنی دقیق کاربرد دارد.

یو پی اس مرکزی علاوه بر سادگی در کنترل و نگهداری، بهینه‌تر از نظر هزینه و مصرف انرژی است. اما در صورت بروز خرابی در سیستم اصلی، ممکن است بخش‌های زیادی از بیمارستان تحت تأثیر قرار گیرند.

2️⃣ یو پی اس مستقل برای هر دستگاه یا بخش (Decentralized UPS)  

در این حالت، هر بخش یا دستگاه حیاتی مانند دستگاه‌های اتاق عمل، مانیتورهای بیمار، تجهیزات آزمایشگاهی یا سیستم‌های شبکه و سرور، یو پی اس تجهیزات پزشکی اختصاصی خود را دارد. این روش باعث افزایش اطمینان و انعطاف‌پذیری سیستم می‌شود. زیرا در صورت خرابی یک یو پی اس، تنها همان بخش خاص تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

به طور معمول، بیمارستان‌ها ترکیبی از هر دو روش را به‌کار می‌گیرند؛ یعنی تجهیزات حیاتی دارای یو پی اس مستقل هستند. در حالی که بخش‌های عمومی و سیستم‌های شبکه از طریق  UPS دیتاسنتر مرکزی تغذیه می‌شوند.

اشتباهات رایج در خرید و استفاده از UPS برای مراکز پزشکی و بیمارستان چیست؟

یکی از مهم‌ترین عواملی که بر عملکرد و طول عمرUPS  بیمارستانی در مراکز درمانی تأثیر می‌گذارد، نحوه استفاده و نگهداری از آن است. متأسفانه، برخی خطاهای رایج باعث کاهش کارایی سیستم و حتی آسیب به تجهیزات حیاتی پزشکی می‌شوند.

در ادامه به مهم‌ترین اشتباهات اشاره می‌شود:

• نداشتن برنامه منظم برای نگهداری و بازدید دوره‌ای

بسیاری از مراکز درمانی پس از نصب یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستان‌ ها، برنامه مشخصی برای بازبینی عملکرد دستگاه، بررسی وضعیت باتری‌ها و تست زمان پشتیبانی ندارند. این موضوع می‌تواند در مواقع بحرانی، موجب از کار افتادن تجهیزات پزشکی شود. برای آشنایی با اصول نگهداری صحیح، مطالعه مطلب چک لیست نگهداری و بازدید UPS پیشنهاد می‌شود.

حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌های یو پی اس نیز نیاز به نگهداری دوره‌ای دارند. بسیاری از بیمارستان‌ها پس از نصب دستگاه، آن را تا زمان بروز خرابی بررسی نمی‌کنند. در حالی که باتری‌ها به‌صورت طبیعی در طول زمان افت کیفیت پیدا می‌کنند. همچنین بدون تست‌های منظم، علائم اولیه خرابی مانند کاهش ولتاژ یا افزایش دما قابل تشخیص نخواهند بود.

توصیه می‌شود هر سه ماه یک‌بار بازرسی کامل یو پی اس و باتری‌ها شامل بررسی حرارتی، تست ظرفیت و ارزیابی تهویه انجام شود. همچنین باتری‌های VRLA باید هر ۳ تا ۵ سال تعویض شوند.

• انتخاب نادرست نوع UPS

یکی از متداول‌ترین اشتباهات در مراکز درمانی، استفاده از یو پی اس غیرپزشکی یا انتخاب توپولوژی نادرست است. برخی بیمارستان‌ها از سیستم‌های یو پی اس لاین اینترکتیو یا Offline استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها برای دفاتر کوچک طراحی شده‌اند. به همین دلیل قادر به تأمین برق خالص و پایدار مورد نیاز تجهیزات حساس پزشکی مانند ونتیلاتورها، سیستم‌های تصویربرداری و ابزارهای جراحی نیستند.

بیمارستان‌ها باید همیشه از سیستم‌های یو پی اس آنلاین با فناوری Double Conversion استفاده کنند. زیرا این نوع سیستم‌ها خروجی موج سینوسی خالص ارائه می‌دهند و بدون هیچ‌گونه زمان انتقال، برق پیوسته را حفظ می‌کنند.

• استفاده از باتری‌های بی‌کیفیت یا ناسازگار

عملکرد یو پی اس تنها به اندازه‌ی کیفیت باتری‌های آن قابل اعتماد است. بسیاری از مراکز درمانی، بدون آگاهی، باتری‌های عمومی، بی‌کیفیت یا ناسازگار خریداری می‌کنند. به همین خاطر  ممکن است مقاومت داخلی بالا، طول عمر کوتاه یا پایداری حرارتی ضعیف داشته باشند. این موضوع می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد، متورم شدن باتری یا کاهش زمان پشتیبانی شود و در لحظه‌ای بحرانی، منجر به از کار افتادن سیستم گردد.

• عدم استفاده از سیستم یو پی اس ترانسفورمردار (Transformer-Based UPS)

بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها از حساس‌ترین و حیاتی‌ترین بارهای الکتریکی برخوردارند. از جمله سیستم‌های تصویربرداری (MRI، CT، X-ray)، دستگاه‌های پشتیبان حیات، تجهیزات جراحی و آنالایزرهای تشخیصی. این دستگاه‌ها به برق کاملاً تمیز، پایدار و ایزوله‌شده نیاز دارند.

یو پی اس‌های ترانسفورمردار (که با نام یو پی اس ایزوله گالوانیکی نیز شناخته می‌شوند) چنین سطحی از حفاظت را ارائه می‌دهند. در مقابل، انتخاب یو پی اس بدون ترانسفورمر صرفاً به دلایل هزینه یا بازدهی می‌تواند خطرات جدی در عملکرد و ایمنی ایجاد کند.

• بی‌توجهی به ظرفیت و محاسبه توان بار

یکی دیگر از اشتباهات رایج، انتخاب ظرفیت نامناسب برای یو پی اس است. اگر توان دستگاه کمتر از نیاز باشد، در زمان قطعی برق قادر به پشتیبانی از تمام تجهیزات حیاتی نخواهد بود. در مقابل، اگر بیش از اندازه بزرگ انتخاب شود، منجر به هدررفت انرژی و هزینه می‌شود و باتری‌ها نیز به دلیل کارکرد کمتر از حد بهینه، عملکرد مطلوبی نخواهند داشت.

• محیط نصب نامناسب

قرار دادن یو پی اس و بانک باتری در محیط‌هایی با رطوبت بالا، تهویه ضعیف یا دمای زیاد، طول عمر باتری و پایداری سیستم را به‌شدت کاهش می‌دهد. برخی مراکز حتی دستگاه‌ها را در نزدیکی منابع مغناطیسی یا لرزشی قرار می‌دهند که می‌تواند باعث اختلال در عملکرد شود.

• نبود سیستم نظارت و مدیریت از راه دور

بسیاری از مراکز درمانی سیستم نظارت بلادرنگ (Real-Time Monitoring) برای یو پی اس خود فعال نکرده‌اند. در نبود نظارت شبکه‌ای (مانند کارت SNMP)، مشکلاتی نظیر افزایش دما، افت ولتاژ باتری یا اضافه‌بار ممکن است تا زمان بروز خطا شناسایی نشود.

• بی‌توجهی به افزونگی (Redundancy) و مقیاس‌پذیری (Scalability)

در محیط‌های حیاتی، وجود تنها یک دستگاه یو پی اس می‌تواند نقطه شکست (Single Point of Failure) باشد. بسیاری از بیمارستان‌ها بدون در نظر گرفتن افزونگی کار می‌کنند، بنابراین در صورت خرابی یک یو پی اس، کل بخش دچار قطعی برق می‌شود. طراحی سیستم تأمین برق باید با ساختار افزونگی N+1 یا سیستم موازی انجام شود تا حتی در زمان تعمیر یا خرابی، عملیات بدون وقفه ادامه پیدا کند.

• عدم هماهنگی با ژنراتورهای پشتیبان

برخی مراکز یو پی اس را بدون هماهنگی صحیح با ژنراتورهای دیزلی یا تابلوهای ATS نصب می‌کنند که منجر به مشکلات هم‌زمان‌سازی یا تأخیر در تغییر منبع برق می‌شود. باید اطمینان حاصل شود که یو پی اس با ژنراتور و ATS سازگار است و در زمان راه‌اندازی، تست انتقال توان و پایداری ولتاژ برای اطمینان از عملکرد بدون وقفه انجام گیرد. پیشنهاد می‌شود، نحوه اتصال یو پی اس به ژنراتور را نیز حتما بررسی نمایید.

• نصب و راه‌اندازی توسط افراد غیرمتخصص

نصب نادرستUPS  تجهیزات پزشکی یکی از شایع‌ترین دلایل بروز نوسانات و عملکرد ناپایدار در تجهیزات حساس بیمارستانی است. استفاده از کابل‌کشی غیراستاندارد یا تنظیمات نادرست در زمان نصب، می‌تواند منجر به اختلال در تغذیه برق دستگاه‌های حیاتی شود.

در این زمینه، مجموعه نامیرا نیرو با ارائه خدمات تخصصی نصب و بازدید اطمینان لازم را برای مراکز درمانی فراهم می‌کند. این مجموعه دارای نمایندگی‌های فعال در کلان‌شهرهای ایران است و تمامی خدمات خود را با پشتیبانی فنی مستمر ارائه می‌دهد.

سخن پایانی

در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، استفاده از سیستم‌های برق اضطراری یعنیUPS  بیمارستانی و باتری‌های باکیفیت یک الزام قانونی و استانداردی اجباری است. بر اساس دستورالعمل‌ها و مقررات ایمنی وزارت بهداشت، تمامی بخش‌های حیاتی باید به سامانه‌های تأمین برق اضطراری مجهز باشند. چرا که در زمان نوسانات یا قطعی برق، عملکرد تجهیزات حیاتی بدون وقفه ادامه یابد. رعایت این استانداردها علاوه بر حفظ جان بیماران، به کاهش هزینه‌های تعمیرات، افزایش طول عمر تجهیزات و ارتقای سطح ایمنی مراکز درمانی کمک می‌کند.

در این میان، مجموعه نامیرا نیرو با عرضه باتری و‌ فروش یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستان ‌ها توانسته نیازهای تخصصی حوزه بهداشت و درمان را به‌طور کامل پوشش دهد. این مجموعه با ارائه‌ تضمین قیمت واقعی، امکان خرید مطمئن را برای مراکز درمانی فراهم می‌کند و با حذف هزینه‌های جانبی و ارائه قیمت شفاف، تضمین بهترین قیمت بازار را به مشتریان خود می‌دهد.